وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اخیراً اعلام کرده است که طی چهار ماه گذشته، ترافیک عبوری داده از کشور رشدی ۵۰ درصدی را تجربه کرده است. این افزایش چشمگیر، گام مهمی در راستای تحقق هدف بلندپروازانه ایران برای تبدیل شدن به حلقه اتصال اکوسیستم اقتصاد دیجیتال منطقه است. این مسیر توسعه‌ای، با تعامل سازنده و مستمر با کشورهای همسایه ادامه خواهد یافت و ایران را در جایگاه یک مرکز استراتژیک داده قرار می‌دهد.
موقعیت استراتژیک ایران: مزیت جغرافیایی در ترانزیت داده
ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی ممتاز خود، از پتانسیل بالایی برای تبدیل شدن به هاب ترانزیت دیتا در منطقه برخوردار است. ترافیک داده‌ای که از مسیر زمینی و از بستر ایران عبور می‌کند، نسبت به مسیرهای دریایی و اقیانوسی، کیفیت و پایداری بهتری تا رسیدن به اروپا و سایر کشورها ارائه می‌دهد. این مزیت حیاتی، فرصتی بی‌نظیر برای ایران فراهم می‌آورد تا از ظرفیت‌های موجود خود نهایت بهره را ببرد و نقش کلیدی در اقتصاد دیجیتال جهانی ایفا کند.
افزایش ظرفیت شبکه و بومی‌سازی تجهیزات
بررسی‌ها و اظهارات مسئولان نشان می‌دهد که در سال‌های اخیر، سطح ترافیک شبکه ارتباطی کشور به طور مداوم افزایش یافته و میزان اشباع در آن به حداقل خود رسیده است. در همین راستا، بزرگترین قرارداد بومی‌سازی بین شرکت ارتباطات زیرساخت کشور و وزارت ارتباطات منعقد شد. هدف از این قرارداد، افزودن ۲۰ ترابیت بر ثانیه به ظرفیت شبکه انتقال کشور با استفاده از تجهیزات کاملاً بومی است. این گام نه تنها به استقلال فناوری کشور کمک می‌کند، بلکه پایداری و امنیت شبکه را نیز ارتقا می‌بخشد.
قطب‌های داده: میزبانی خدمات دیجیتال منطقه
یکی از اهداف کلیدی برای تبدیل ایران به هاب ترانزیت داده، ایجاد مراکز قطب داده (Data Center Hubs) است. بر اساس آخرین اظهارات، زیرساخت‌های لازم برای راه‌اندازی سه قطب مرکز داده برای میزبانی خدمات دیجیتال کشور فراهم شده است. چندین شرکت نیز در حال راه‌اندازی مراکز داده خود در قطب البرز (واقع در منطقه ویژه اقتصادی پیام) با ظرفیت ۱۰۰۰ رک هستند. این مراکز داده، بستر لازم را برای توسعه محتوای الکترونیکی در شبکه ملی اطلاعات فراهم کرده و زمینه‌ساز گسترش کسب‌وکارها به خارج از مرزها و ارائه خدمات فناوری اطلاعات به کشورهای همسایه خواهند بود. این رویکرد، علاوه بر درآمدزایی، به تقویت جایگاه منطقه‌ای ایران در حوزه دیجیتال کمک شایانی خواهد کرد.
کریدور دیجیتال ایران: جایگزینی برای مسیرهای سنتی
دولت چهاردهم و وزارت ارتباطات عزم خود را جزم کرده‌اند تا نقش فعال‌تری در تجارت بین‌الملل ایفا کنند. تبدیل شدن به هاب ترانزیت بین‌الملل، از بعد فنی و ملی، می‌تواند دستاوردهای اقتصادی و استراتژیک فراوانی برای کشور به همراه داشته باشد.
با پیشرفت به سمت نسل پنجم اینترنت (5G)، نیاز به ارتباطات مطمئن و با تأخیر کم (Low Latency) بیش از پیش احساس می‌شود. ایران در این زمینه، ظرفیت اتصال اکوسیستم دیجیتال منطقه به یکدیگر را داراست و می‌تواند بخش قابل توجهی از ترافیک داده‌ای شرق به غرب را متصل کرده و حتی به جایگزینی برای مسیر کانال سوئز تبدیل شود.
در رویداد ایران کریدور ۲۰۲۵ که بهمن ماه گذشته برگزار شد، بر این نکته تأکید شد که ایران با داشتن شبکه‌های فیبرنوری و انتقال نوری پیشرفته که تمام مرزهای کشور را پوشش می‌دهد، آماده ارائه مدارهای ۱۰۰ گیگابیت بر ثانیه از هر مرز به مرز دیگر است. این ابتکار نه تنها برای کشورهای منطقه، بلکه به عنوان یک پل حیاتی برای جریان داده بین آسیا، اروپا و فراتر از آن عمل خواهد کرد و ایران را به یک بازیگر کلیدی در شبکه جهانی اینترنت تبدیل می‌کند. این توسعه زیرساخت‌های ارتباطی، فرصت‌های بی‌شماری را برای همکاری‌های منطقه‌ای و توسعه اقتصادی دیجیتال در ایران به ارمغان خواهد آورد.
