دبیر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی هشدار داد که گسترش فروش آنلاین بلیت و تسلط پلتفرم‌های قدرتمند بر بازار، تهدیدی جدی برای بقای دفاتر مسافرتی سنتی محسوب می‌شود. او پیش‌بینی کرد که اگر این روند ادامه یابد، تا پنج سال آینده دفاتر فروش بلیت عملاً از بین خواهند رفت.
فروش آنلاین و چالش‌های دفاتر سنتی
فرهاد دوایی در گفت‌وگو با خبرنگاران، به تشریح وضعیت آینده دفاتر مسافرتی با توجه به افزایش نرخ بلیت پرداخت و گفت: “دفاتر مسافرتی قطعاً تا ۵ سال آینده با این وضع فروش آنلاین بلیت، از نظر فروش بلیت از بین خواهند رفت.” وی افزود که در حال حاضر، بازار در اختیار سه تا چهار پلتفرم قدرتمند با توان مالی بسیار بالا است که دفاتر ضعیف را از فروش بلیت تقریباً محروم کرده و آن‌ها را مجبور به خرید بلیت از این پلتفرم‌ها می‌کند.
دوایی تأکید کرد که دفاتر مسافرتی در زمینه فروش بلیت هواپیما با مشکلات عدیده‌ای مواجه هستند. با این حال، او اشاره کرد که دفاتر تورگردانی، به ویژه آن‌هایی که بر تورهای ورودی تمرکز دارند، هنوز می‌توانند در حوزه‌هایی مانند مشهدگردی و سایر زمینه‌ها فعال باشند. او ابراز امیدواری کرد که اگر فروش بلیت هواپیما و سایر وسایل حمل‌ونقل به یک ساختار مناسب و منسجم برسد، دفاتر نیز بتوانند با خیال راحت پکیج‌های سفر طراحی کنند و این امر تأثیر مثبتی بر تعداد مسافرانی که به مشهد سفر می‌کنند یا از آنجا به مقاصد دیگر می‌روند، خواهد داشت.
قطع دسترسی دفاتر به سامانه‌های فروش: اقدامی یک‌طرفه و ناعادلانه
دبیر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی به نکته‌ای بسیار حائز اهمیت اشاره کرد: “ایرلاین‌ها باید به شرکای سابق خود بازگردند؛ همان‌هایی که در زمانی که نه فروش آنلاین وجود داشت و نه بستر اینترنتی فراهم بود، به ایرلاین‌ها کمک کرده و مسیر را برایشان هموار می‌کردند.” او خواستار تقویت همکاری ایرلاین‌ها با آژانس‌ها از طریق دفاتر تخصصی تور شد تا زمینه برای ایجاد بازاری مناسب برای سفرهای ورودی و خروجی از مشهد فراهم شود.
دوایی از اقدام اخیر چند ایرلاین در قطع دسترسی دفاتر به سامانه‌های فروش خود به شدت انتقاد کرد. این ایرلاین‌ها دلیل این اقدام را فروش پایین دفاتر در سال‌های گذشته و عدم صرفه اقتصادی برای ادامه همکاری اعلام کرده و به صورت یک‌طرفه قراردادها را فسخ کرده‌اند. این در حالی است که به گفته دوایی، همین ایرلاین‌ها در گذشته تمامی پروازهای خود را به صورت چارتر واگذار کرده بودند و دفاتر امکان فروش مستقیم بلیت را نداشتند. او این اقدام را “ناعادلانه و دور از انصاف” دانست و تأکید کرد که دفاتر مسافرتی علاوه بر ایجاد اشتغال، با هزینه‌های متعدد مواجه هستند و تحت نظارت چهار نهاد مختلف فعالیت می‌کنند.
فروش بلیت و ایجاد رقابت سالم: نیاز به دخالت دولت
دوایی با بیان اینکه آژانس‌ها بسیار ضعیف شده‌اند، تصریح کرد که ایرلاین‌ها بیشتر با فروشندگان آنلاین و افراد دارای توان مالی بالا همکاری می‌کنند. او خواستار ورود وزیر راه و دولت به این مسئله شد تا “همان‌طور که با دفاتر ایرلاین‌ها برخورد کردند، با این گروه‌ها نیز برخورد مناسبی داشته باشند تا آژانس‌ها با این همه نیرو و مشتری بتوانند بازار فروش بلیت را به دست آورند.” او معتقد است که ایجاد رقابت سالم قطعاً به اصلاح نرخ‌ها نیز کمک خواهد کرد.
وی افزود که وقتی قیمت بلیت افزایش می‌یابد، دفاتر خدمات مسافرتی برای حفظ مشتریان خود مجبور می‌شوند از کمیسیون خود صرف‌نظر کنند و متحمل ضرر واقعی شوند. دوایی با انتقاد از اینکه ایرلاین‌ها تقریباً سامانه‌های فروش اینترنتی را به دفاتر نیز می‌فروشند و تفاوتی میان مسافر و آژانس قائل نمی‌شوند، گفت: “وقتی آژانس‌ها می‌خواهند با یک ایرلاین قرارداد ببندند، باید چک ضمانت و ضمانت‌نامه بانکی ارائه دهند و شرایط متعددی را رعایت کنند؛ اما وقتی قیمت‌ها را در سایت‌ها بررسی می‌کنند، مشاهده می‌کنند که قیمت بلیت برای مسافر و آژانس یکسان است.”
بازگشت نظارت و کنترل بازار
دوایی تأکید کرد که اگر فروش بلیت دوباره به آژانس‌ها بازگردد، امکان نظارت بهتر فراهم می‌شود و می‌توان بر آژانس‌ها نظارت کرد و در صورت فروش بالا یا گران‌فروشی برخورد جدی صورت گرفت. او همچنین پیشنهاد داد که بهتر است ایرلاین‌ها خود مستقلاً آژانس تأسیس نکرده و وارد فرآیند فروش نشوند.
وی بازار آنلاین و ورود مستقیم ایرلاین‌ها به بازار را عامل اصلی ۷۰ تا ۸۰ درصد نابسامانی‌ها و بی‌نظمی‌ها در نرخ بلیت دانست و گفت که با بازگرداندن انحصار فروش به آژانس‌ها، می‌توان نرخ‌ها را به وضعیت سابق بازگرداند. او افزود که دفاتر خدمات مسافرتی به دلیل داشتن مجوز و دغدغه حفظ اعتبار خود، انگیزه بیشتری برای کنترل بازار و جلوگیری از سودجویی دلالان دارند.
چالش‌های مسیر مشهد و کاهش سفرهای زیارتی
دوایی به مسیر مشهد به عنوان یکی از پرترددترین و پرمسافرترین مسیرهای هوایی کشور اشاره کرد و دلیل آشفتگی بازار و نرخ‌های غیرمنطقی در این مسیر را همین موضوع دانست. او گفت: “اگر کنترل فروش بلیت به آژانس‌های مسافرتی بازگردد و ایرلاین‌ها مستقیماً با آژانس‌ها همکاری کنند و اگر همان درصد سود اندکی که ایرلاین به آژانس می‌دهد حفظ شود، نرخ‌ها واقعی‌تر شده و وضعیت نابسامان فعلی بهبود خواهد یافت.”
او به مثال تکان‌دهنده‌ای از فروش بلیت تهران-مشهد در شب تولد امام رضا (ع) تا حدود ۸ میلیون تومان اشاره کرد و گفت که هیچ نظارتی بر این قیمت‌ها وجود نداشت و مشخص نبود چه کسانی این بلیت‌ها را می‌فروشند.
دبیر انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرتی خراسان رضوی معتقد است که سازمان هواپیمایی کشوری نیز کنترل خود را بر بازار از دست داده است. او افزود که نظارت بر آژانس‌های مسافرتی بسیار آسان‌تر است و با ثبت‌نام آژانس‌ها هنگام فروش بلیت، امکان رصد و جلوگیری از تخلفات به سادگی فراهم می‌شود. وی خاطرنشان کرد که در حال حاضر، قیمت نرمال بلیت مشهد-تهران حدود ۳ میلیون تومان یا بیشتر است و این قیمت تقریباً تثبیت شده است.
دوایی با اشاره به ضعف زیرساخت‌ها، کمبود پرواز و تقاضای بسیار بالا در حوزه سفر به مشهد، هشدار داد که هرچه قیمت بلیت هواپیما افزایش یابد، سفرهای زیارتی به مشهد کاهش خواهد یافت. او با قدردانی از فعالان حوزه هتلداری که نرخ هتل را به خوبی کنترل کرده‌اند، از افزایش فزاینده قیمت بلیت هواپیما انتقاد کرد که باعث شده مردم مشهد را به عنوان مقصد زیارتی انتخاب نکنند و به جای آن، ترجیح دهند با همان هزینه به سفرهای زیارتی خارج از کشور مانند نجف و کربلا بروند.
وی در پایان با تأکید بر ضرورت توجه به شرایط اقشار کم‌بضاعت، اظهار کرد که باید شرایطی فراهم شود تا امکان سفر زیارتی برای همه زائران امام رضا (ع) از طبقات مختلف اجتماعی، به ویژه قشر کم درآمد، مهیا باشد. او افزود: “متأسفانه مردم نسبت به افزایش نرخ بلیت دچار بی‌تفاوتی شده‌اند و تعداد شکایت‌ها درباره گران‌فروشی کاهش یافته است، چراکه به افزایش مداوم قیمت‌ها عادت کرده‌اند.”
