تهران، محرم ۱۴۰۳ – همزمان با فرارسیدن ماه محرم و ایام عزاداری حسینی، دو کتاب جدید با عناوینی چون «عاشورا و تحریفات» و «عاشورا؛ فساد و اصلاح» منتشر شده‌اند که به واکاوی عمیق ابعاد مختلف واقعه عاشورا، با تمرکز بر تحریفات و تحلیل‌های جامعه‌شناختی و تاریخی، می‌پردازند. این آثار، دیدگاه‌های تازه‌ای را در خصوص این رویداد عظیم تاریخی و مذهبی ارائه می‌دهند.
«عاشورا و تحریفات»: واکاوی ۱۸۰ مورد تحریف لفظی و معنوی
کتاب «عاشورا و تحریفات» نوشته مرضیه محمدزاده، به بررسی و نقد ۱۰۸ مورد از تحریفات عاشورا می‌پردازد. این اثر، پدیده‌ی تحریف در مراسم عزاداری، مقاتل‌نویسی، سروده‌ها، تعزیه‌ها و روضه‌خوانی‌ها را که از دوران صفویه و قاجاریه گسترش یافته است، مورد توجه قرار می‌دهد. نویسنده معتقد است که نه تنها دخل و تصرفات سهوی، بلکه اقدامات سازمان‌یافته و مغرضانه دشمنان نیز در تحریف صورت و سیرت عاشورا مؤثر بوده است؛ از این رو، شناسایی این تحریفات و پالایش فرهنگ عاشورا از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
در این کتاب، محمدزاده ابتدا به نقد و معرفی منابع اصلی و همچنین منابع اولیه تحریف‌شده تاریخ عاشورا می‌پردازد. سپس، ۱۰۸ مورد از تحریفات عاشورا را در دو دسته تحریفات لفظی و تحریفات معنوی بررسی و نقد می‌کند. فصل پایانی کتاب نیز به آسیب‌شناسی مناسک عاشورایی و ارائه راهکارهایی برای رفع آسیب‌ها از این فرهنگ غنی اختصاص یافته است. این اثر توسط نشر آرما به چاپ رسیده است.
«عاشورا؛ فساد و اصلاح»: تحلیلی جامعه‌شناختی از داود فیرحی
کتاب «عاشورا؛ فساد و اصلاح» مجموعه‌ای از ۹ سخنرانی زنده‌یاد دکتر داود فیرحی است که بین سال‌های ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۹ ایراد شده‌اند. فیرحی در این اثر، بازه‌ای ۲۴ ساله از تاریخ صدر اسلام را بررسی می‌کند؛ دوره‌ای که از سال ۴۱ هجری (سال شهادت امام علی (ع)) آغاز شده و تا سال ۶۴ هجری (سال انتقال قدرت از آل معاویه به بنی‌مروان) ادامه می‌یابد.
نویسنده با ترسیم جغرافیای سیاسی مراکز خلافت اسلامی در آن زمان – مکه، مدینه، کوفه و شام – و تحلیل مواضع نیروها و گرایش‌های سیاسی افراد، اقوام و طوائف، به مفاهیم کلیدی همچون دولت، مشروعیت، بیعت و رأی، بحران خلافت، الگوی حکمرانی در صدر اسلام، تبدیل خلافت به پادشاهی، سنت نبوی، مفهوم اصلاح دین و بازگشت به سنت پایه، و فساد و اصلاح در تفسیر وحی می‌پردازد.
داود فیرحی با رویکردی جامعه‌شناختی و تاریخی، به بررسی زمینه‌ها، علل و عوامل اجتماعی، سیاسی و تاریخی شکل‌گیری عاشورا می‌پردازد و منظر جدیدی از عاشورای حسینی را پیش روی خواننده می‌گشاید. این اثر توسط مرکز فرهنگی شهر کتاب به عنوان یکی از بهترین آثار درباره عاشورا توصیف شده است. این دو کتاب، فرصتی مناسب برای علاقمندان به شناخت عمیق‌تر ابعاد فرهنگی، تاریخی و جامعه‌شناختی واقعه عاشورا فراهم می‌آورند.
