استان البرز، با وجود قرار گرفتن در صدر تولید توت‌فرنگی گلخانه‌ای در کشور، درگیر چالش‌های جدی مدیریت منابع آبی و توسعه کشاورزی پایدار است. در شرایطی که کشور با بحران بی‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند، کشت گسترده محصولات آب‌بر مانند کاهو برای صادرات و خوراک دام در مزارع روباز البرز، نگرانی‌هایی را در پی داشته است.
تناقض در مدیریت منابع آبی و کشت کاهو
کامبیز حکیمی، عضو شرکت تعاونی شهرک گلخانه‌ای شهر جدید هشتگرد، به این تناقض اشاره می‌کند که با وجود آگاهی از بحران آبخوان‌ها و سفره‌های زیرزمینی در کل کشور، و به تبع آن در البرز، اقدام موثر و فراگیری برای ساماندهی کشت‌های فضای باز و آب‌بر صورت نمی‌گیرد. او تاکید دارد که منابع آبی و اراضی، سرمایه‌های ارزشمند کشور هستند و هدر رفت آب و سرمایه در کشت‌های روباز، به ویژه در مورد محصولاتی مانند کاهو، یک چالش بزرگ است.
حکیمی می‌افزاید که در حال حاضر، چندین هکتار از اراضی استان به کشت کاهو اختصاص یافته است. نکته قابل توجه اینجاست که به دلیل هدف صادرات، تنها کاهوهای با کیفیت گلچین شده و بخش زیادی از محصول که در زمین باقی می‌ماند، به مصرف خوراک دام می‌رسد. این شیوه برداشت، در حالی که بر حفاظت از منابع آبی و توسعه کشت گلخانه‌ای تاکید می‌شود، نشان‌دهده نبود راهکاری موثر برای بهینه‌سازی تولید و جلوگیری از هدر رفت آب است. به گفته این کارشناس کشاورزی، تا زمانی که راهکار جامع و موثری برای کشت سبزی و صیفی در فضای باز وجود نداشته باشد، کشاورزان انگیزه کافی برای روی آوردن به کشت گلخانه‌ای و استفاده از سیستم‌های نوین کشاورزی نخواهند داشت.
موانع توسعه گلخانه‌ها و نیاز به حمایت مالی
یکی دیگر از مشکلات اساسی در توسعه کشاورزی پایدار و مدرن در البرز، کمبود بودجه و تسهیلات کافی برای توسعه گلخانه‌ها است. هرچند جهاد کشاورزی در این زمینه توجهاتی داشته، اما به گفته حکیمی، برای تشویق مجریان و سرمایه‌گذاران به سمت توسعه گلخانه‌ای و تعریف کشاورزی پایدار، صنعتی و مدرن، به بودجه مناسب و حمایت مالی از بخش خصوصی نیاز است.
تورم اخیر و افزایش هزینه‌های احداث گلخانه نیز به این مشکلات دامن زده و سرمایه‌گذار یا صاحب زمین را به تنهایی قادر به ورود به این بخش نمی‌کند. این مجموعه‌ای از مشکلات، مانع بزرگی در مسیر توسعه کشاورزی پایدار در استان محسوب می‌شود.
چشم‌انداز امیدبخش و مشکلات شهرک گلخانه‌ای مهستان
با وجود همه این چالش‌ها، گلخانه‌داران البرز تلاش‌های بسیاری کرده‌اند و به سمت حرفه‌ای شدن پیش رفته‌اند، به طوری که امسال توانسته‌اند بخش زیادی از محصولات خود را صادر کنند. این موفقیت، به گفته حکیمی، نقطه عطف و چشم‌اندازی قوی برای استان است، به خصوص با توجه به راندمان بالای کشت گلخانه‌ای علی‌رغم تورم و افزایش نرخ دلار در سال گذشته.
اما در شهرک گلخانه‌ای مهستان، مشکلات پایداری نیز وجود دارد. این شهرک سال‌هاست با معضل تامین آب دست و پنجه نرم می‌کند. با وجود تلاش‌های فراوان و جانمایی یک حلقه چاه با مشارکت گلخانه‌داران و شرکت عمران آبفای استان، به دلیل تصمیمات مدیریتی، امکان بهره‌برداری از آن فراهم نشده است. وعده‌های آبفای استان و هشتگرد برای تامین برق چاه نیز محقق نشد و در نهایت قرار شد چاه در اختیار آبفا قرار گیرد و شهرک نسبت به لوله‌کشی اقدام کند.
این توافق شامل تخصیص حدود هفت لیتر بر ثانیه از آب چاه به شهرک گلخانه‌ای و استفاده از مابقی برای آب شرب عمومی بود. همچنین قرار بود مابقی آب مورد نیاز شهرک از طریق ساخت قسمت دوم و استخر آرامش برای پساب تصفیه‌خانه مهستان تامین شود که متاسفانه این تصفیه‌خانه هنوز تکمیل نشده و به بهره‌برداری نرسیده است. تاکنون، تامین آب شهرک و گلخانه‌ها به سختی و از طریق تانکر صورت گرفته است، در حالی که حق‌آبه شهرک به صورت صد درصدی تخصیص داده نشده و امور آب نیز به تعهدات خود عمل نکرده است.
این وضعیت نشان می‌دهد که برای شکوفایی کامل پتانسیل کشاورزی گلخانه‌ای در البرز و حل بحران آب، نیازمند یک رویکرد جامع و همکاری بین‌بخشی برای رفع موانع و ارائه حمایت‌های لازم به کشاورزان و سرمایه‌گذاران در این حوزه هستیم.
