معاون وزیر توسعه اقتصادی روسیه پیش‌بینی کرده است که حجم بازار جهانی بانکداری اسلامی تا سال ۲۰۲۶ به رقم چشمگیر ۶ تریلیون دلار افزایش خواهد یافت. این پیش‌بینی که در مجمع سرمایه‌گذاری قفقاز (CIF) مطرح شد، بر اهمیت فزاینده این مدل مالی مشارکتی در اقتصاد جهانی تأکید دارد.
جهش مالی اسلامی و اهمیت آن
دمیتری ولواچ اعلام کرد که در سال ۲۰۲۱، بازار جهانی تأمین مالی مشارکتی اسلامی بیش از چهار تریلیون دلار ارزش داشته است. با توجه به نرخ رشد قابل توجه کنونی، متخصصان انتظار دارند که این رقم تا سال ۲۰۲۶ به حدود ۶ تریلیون دلار برسد. این رشد تصاعدی، بانکداری اسلامی را به عنوان “نوعی از مدل مشارکتی” که از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است، معرفی می‌کند.
راهکارهای توسعه بانکداری اسلامی در روسیه
ولواچ برای توسعه هرچه بیشتر تأمین مالی مشارکتی، که از آن به عنوان بانکداری اسلامی نیز یاد می‌شود، ایجاد یک سیستم بانکداری دوگانه در روسیه را ضروری دانست. این رویکرد شامل عملکرد موازی بخش‌های بانکی سنتی و اسلامی است که پیش از این در کشورهایی مانند مالزی، قزاقستان و آذربایجان با موفقیت پیاده‌سازی شده است. البته، تحقق این هدف نیازمند به‌روزرسانی جدی چارچوب نظارتی، تربیت نیروی انسانی متخصص، توسعه پلتفرم‌ها و سازوکارهای دیجیتال مدرن، و ادغام با نهادهای مالی موجود است. وی بر این باور است که چنین رویکردی نه تنها ثبات کلی سیستم مالی را افزایش می‌دهد، بلکه “دسترسی آزاد به منابع جدید نقدینگی سرمایه‌گذاری” را نیز فراهم می‌آورد. این رویکرد همچنین به روسیه امکان می‌دهد تا به طور فعال با کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی برای ایجاد پلتفرم‌های سرمایه‌گذاری، حمایت از زیرساخت‌ها، و پروژه‌های زیست‌محیطی و اجتماعی همکاری کند.
همسویی با اصول پایداری (ESG)
معاون وزیر توسعه اقتصادی روسیه تأکید کرد که اصول بانکداری اسلامی به طور کامل با مفهوم “محیط زیست – بوم‌شناسی، اجتماعی – حوزه اجتماعی، و حاکمیت – مدیریت شرکت” (ESG) همخوانی دارد. او توضیح داد که ارزش‌های شریعت به ویژه بر انصاف، اخلاق و پایداری تأکید دارند که این امر تأمین مالی اسلامی را به شریکی طبیعی در تحول ESG و در دستور کار بین‌المللی مربوطه تبدیل می‌کند. این همسویی، پتانسیل انتشار اوراق قرضه سبز، صندوق‌های اجتماعی و جذب سرمایه‌گذاران متمرکز بر توسعه پایدار را ایجاد می‌کند.
ولواچ در ادامه خاطرنشان کرد که تأمین مالی مشارکتی امروز یک “ذخیره توسعه استراتژیک” را نشان می‌دهد که می‌تواند در مواجهه با چالش‌ها و فشارهای خارجی، هجوم سرمایه‌گذاری‌های اضافی به اقتصاد کشور را تضمین کند. تحقق این پتانسیل، مستلزم ادغام بیشتر تلاش‌های دولت و بخش خصوصی، هماهنگ‌سازی قوانین، دیجیتالی شدن فرآیندها و ادغام در ساختار مالی جهانی است، اما چنین رویکردی مطمئناً پایه و اساس قابل اعتمادی برای رشد پایدار سرمایه‌گذاری ایجاد خواهد کرد.
پیشگامی روسیه در آزمون بانکداری اسلامی
در حال حاضر، آزمون توسعه تأمین مالی مشارکتی از اول سپتامبر ۲۰۲۳ تا اول سپتامبر ۲۰۲۵ در جمهوری‌های باشقیرستان، تاتارستان، چچن و داغستان روسیه در حال انجام است. همچنین، لایحه‌ای به دومای روسیه ارائه شده تا این دوره آزمایشی تا اول سپتامبر ۲۰۲۸ تمدید شود که نشان‌دهنده عزم جدی این کشور برای گسترش بانکداری اسلامی است.
بانکداری اسلامی به معنای انجام فعالیت‌های بانکی مطابق با موازین شرع اسلام است. در این نظام مالی، پرداخت سود و معاملات مشتقه سود، معاملات با شرایط عدم قطعیت (غرر) و همچنین تأمین مالی بخش‌های خاصی از اقتصاد مانند قمار، تولید گوشت خوک، مشروبات الکلی، دخانیات، سلاح و مهمات ممنوع است. عملیات رایج در بانکداری اسلامی شامل اقساط (مرابحه)، اجاره (اجاره به شرط تملیک) و تأمین مالی سهام (مشارکت) می‌شود. این اصول، ماهیت اخلاقی و مشارکتی این سیستم مالی را برجسته می‌سازد.
