5797369
تهران، کلانشهری که هر سال با آغاز فصول سرد، نفس کشیدن در آن دشوارتر می‌شود، بار دیگر درگیر معضل آلودگی هوای تهران است. این وضعیت مزمن، نه تنها سلامت شهروندان را به خطر می‌اندازد، بلکه بر کیفیت زندگی شهری نیز تأثیر منفی می‌گذارد. در این میان، یک مدیر شرکت کنترل کیفیت هوا به بررسی ابعاد و ریشه‌های این پدیده پرداخته است که نشان می‌دهد عوامل متعددی، از شرایط اقلیمی گرفته تا ضعف‌های مدیریتی، در تشدید و تداوم آلودگی هوای تهران نقش دارند.
عوامل اصلی تشدید آلودگی هوای تهران چیست؟
شایسته جهانشاهی، از مدیران شرکت کنترل کیفیت هوا، با تأکید بر وضعیت نگران‌کننده آلودگی هوای تهران، عوامل کلیدی مؤثر در این بحران را تشریح کرده است. به گفته وی، در کنار شرایط اقلیمی و پدیده وارونگی دما که در فصول سرد سال موجب پایداری هوا و انباشت آلاینده‌ها می‌شود، مجموعه‌ای از عوامل انسانی و زیرساختی نقش پررنگی در تشدید آلودگی هوای تهران دارند. این عوامل شامل موارد زیر هستند:
افزایش مصرف سوخت فسیلی: با توسعه شهرنشینی و رشد جمعیت، میزان مصرف سوخت‌های فسیلی در بخش‌های خانگی، صنعتی و حمل‌ونقل به طور چشمگیری افزایش یافته که به تبع آن، انتشار آلاینده‌های گازی و ذرات معلق نیز فزونی می‌یابد.
فرسودگی ناوگان حمل‌ونقل: جهانشاهی به آمار نگران‌کننده‌ای اشاره کرده است؛ روزانه حدود ۵ میلیون تردد خودرو در تهران ثبت می‌شود و از میان ۸۰ هزار تاکسی فعال در شهر، تقریباً نیمی از آن‌ها فرسوده هستند. این حجم از وسایل نقلیه غیراستاندارد، سهم عمده‌ای در تولید ذرات معلق (PM2.5) و ترکیبات آلاینده‌ای چون اکسیدهای نیتروژن و کربن مونواکسید دارد.
این عوامل در کنار هم، محیط زیست شهری را به شدت تحت فشار قرار داده و هوای پاک را به یک آرزوی دست‌نیافتنی برای شهروندان تهرانی تبدیل کرده است.
قانون هوای پاک؛ چالش‌های اجرایی در مهار آلودگی هوای تهران
یکی از بزرگترین چالش‌ها در کنترل آلودگی هوای تهران، عدم اجرای کامل "قانون هوای پاک" است. این قانون که مسئولیت‌های اجرایی آن بین ۲۳ دستگاه دولتی و نهاد عمومی توزیع شده، به دلیل موانع متعدد، نتوانسته است به اهداف خود دست یابد. جهانشاهی مهم‌ترین دلایل عدم اجرای این قانون را اینگونه برمی‌شمرد:
محدودیت‌های مالی و تحریم‌ها: کمبود بودجه و اثرات ناشی از تحریم‌های بین‌المللی، دسترسی به فناوری‌های نوین و منابع مالی لازم برای نوسازی زیرساخت‌ها و توسعه حمل‌ونقل عمومی را با مشکل مواجه کرده است.
ضعف هماهنگی میان دستگاه‌ها: عدم همسویی و هماهنگی کافی بین نهادهای مسئول، منجر به پراکندگی اقدامات و کاهش اثربخشی برنامه‌های کاهش آلودگی هوای تهران می‌شود.
مشکلات ساختاری صنایع و کیفیت پایین سوخت: بسیاری از صنایع اطراف تهران همچنان از تکنولوژی‌های قدیمی استفاده می‌کنند و کیفیت پایین سوخت‌های مصرفی نیز بر میزان انتشار آلاینده‌ها می‌افزاید.
مقاومت برخی نهادها: مقاومت در برابر اجرای استانداردها و مقررات سخت‌گیرانه‌تر از سوی برخی نهادها، مانع بزرگی در مسیر بهبود کیفیت هوا است.
این عوامل، قانون مترقی هوای پاک را به متنی بر روی کاغذ تبدیل کرده و مانع از تحقق کامل اهداف آن در کاهش آلودگی هوای تهران شده‌اند.
تلاش‌های شهرداری تهران برای کاهش آلودگی هوای پایتخت
در میان این چالش‌ها، شهرداری تهران به گفته این کارشناس و بر اساس اعلام دادستانی کل کشور، فراتر از وظایف قانونی خود در راستای بهبود آلودگی هوای تهران گام برداشته و مورد تشویق قرار گرفته است. از جمله اقدامات مهم شهرداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نوسازی ناوگان اتوبوس‌رانی و توسعه خطوط مترو: گسترش و نوسازی سیستم حمل‌ونقل عمومی، به ویژه مترو و اتوبوس، یکی از موثرترین راه‌ها برای کاهش وابستگی به خودروهای شخصی و در نتیجه کاهش انتشار آلاینده‌ها است.
اجرای طرح کم‌انتشار (LEZ) و تعویض کاتالیست‌ها: این طرح‌ها با هدف محدود کردن تردد خودروهای فرسوده و کم‌بازده در مناطق مرکزی شهر و بهبود عملکرد سیستم اگزوز خودروها اجرا می‌شوند.
توسعه فضای سبز: افزایش سرانه فضای سبز شهر از ۱۵ به ۱۷ مترمربع می‌تواند در جذب دی‌اکسید کربن و تولید اکسیژن نقش مثبتی ایفا کند.
آغاز برقی‌سازی ناوگان: حرکت به سمت استفاده از وسایل نقلیه برقی، گامی مهم در کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی و آلایندگی است. در همین راستا، شایعاتی مبنی بر نامناسب بودن اتوبوس‌های وارداتی از چین رد شده و تأکید شده که کارشناسان در حال بررسی و تطبیق مشخصات با نیازهای تهران هستند.
مسئولیت جمعی و راهکارهای مقابله با آلودگی هوای تهران
علاوه بر موارد فوق، جهانشاهی به نقش خودروهای اینترنتی، صنایع آلاینده اطراف تهران و مواردی چون پسماند سوزی نیز اشاره کرده که همگی در پیچیدگی پدیده آلودگی هوای تهران سهیم هستند. وی معتقد است که نظارت بر برخی بخش‌ها کافی نیست و سازمان حفاظت محیط زیست باید نقش نظارتی خود را با جدیت بیشتری ایفا کند. در کنار اقدامات دولتی و شهرداری، مشارکت شهروندان نیز حیاتی است. توصیه می‌شود:
کاهش ترددهای غیرضروری: شهروندان در ساعات اوج آلودگی هوای تهران، در صورت عدم ضرورت، از منزل خارج نشوند.
تغذیه سالم: مصرف میوه، سبزیجات و نوشیدنی‌های سالم می‌تواند به کاهش اثر اکسیدان‌های مخرب ناشی از آلودگی بر بدن کمک کند.
کاهش آلودگی هوای تهران نیازمند رویکردی جامع، هماهنگ و پایدار است که هم شامل اقدامات زیرساختی و قانونی شود و هم مشارکت فعال شهروندان را در بر گیرد. تنها با هم‌افزایی همه بخش‌ها می‌توان به سوی آسمانی آبی‌تر در پایتخت حرکت کرد.
مطالب مرتبط
- تشدید هشدار مسدودسازی واتس‌اپ در روسیه: پیام‌رسان محبوب زیر تیغ قوانین کرملین
- بیمه مرکزی اجرای دقیق و یکپارچه قانون بیمه شخص ثالث را تضمین می‌کند
- آلودگی هوای خوزستان به اوج رسید: ۱۵ شهر در وضعیت خطرناک و ناسالم برای همه گروه‌ها قرار گرفتند
- تشدید هشدار مسدودسازی واتس‌اپ در روسیه: پیام‌رسان محبوب زیر تیغ قوانین کرملین
About the Author
